باب دوم – در ارث
فصل اول – در موجبات ارث و طبقات مختلفه وراث
ماده۸۶۱- موجب ارث دو امر است : نسب و سبب .
ماده۸۶۲- اشخاصی که به موجب نسب ارث می برند سه طبقه‌اند :
۱- پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
۲- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها .
۳- اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها .
ماده۸۶۳- وارثین طبقه بعد وقتی ارث می برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.
ماده۸۶۴- از جمله اشخاصیکه به موجب سبب ارث می برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد.
ماده۸۶۵- اگر در شخص واحد موجبات متعدده ارث جمع شود به جهت تمام آن موجبات ارث می برد مگر اینکه بعضی از آنها مانع دیگری باشد که در این صورت فقط از جهت عنوان مانع می برد.
ماده۸۶۶- در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است .
فصل دوم – در تحقق ارث
ماده۸۶۷- ارث بموت حقیقی یا بموت فرضی مورث تحقق پیدا میکند.
ماده۸۶۸- مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی شود مگر پس از اداء حقوق و دیونی که بترکه میت تعلق گرفته.
ماده۸۶۹- حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق می گیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود از قرار ذیل است :
۱- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است .
۲- دیون و واجبات مالی متوفی .
وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.
ماده۸۷۰- حقوق مزبوره در ماده قبل باید بترتیبی که در ماده مزبوره مقرر است تادیه شود و مابقی اگر باشد بین وراث تقسیم گردد.
ماده۸۷۱- هر گاه ورثه نسبت به اعیان ترکه معاملاتی نمایند مادام که دیون متوفی تادیه نشده است معاملات مزبوره نافذ نبوده و دیان می توانند آنرا بر هم زنند.
ماده۸۷۲- اموال غایب مفقودالاثر تقسیم نمیشود مگر بعد از ثبوت فوت او یا انقضای مدتی که عادتا” چنین شخصی زنده نمیماند.
ماده۸۷۳- اگر تاریخ فوت اشخاصیکه از یکدیگر ارث می برند مجهول و تقدم و ت‌خیر هیچیک معلوم نباشد اشخاص مزبور از یکدیگر ارث نمیبرند مگر آنکه موت به سبب غرق یا هدم واقع شود که در اینصورت از یکدیگر ارث میبرند.
ماده۸۷۴- اگر اشخاصیکه بین آنها توارث باشد بمیرند و تاریخ فوت یکی از آنها معلوم و دیگری از حیث تقدم و تاخر مجهول باشد فقط آنکه تاریخ فوتش مجهول است از آن دیگری ارث میبرد.
فصل سوم – در شرایط و جمله از موانع ارث
ماده۸۷۵- شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حملی باشد در صورتی ارث میبرد که نطفه او حین الموت منعقد بوده و زنده هم متولد شود اگر چه فورا پس از تولد بمیرد.
ماده۸۷۶- با شک در حیوه حین ولادت حکم وراثت نمی شود.
ماده۸۷۷- در صورت اختلاف در زمان انعقاد نطفه امارت قانونی که برای اثبات نسب مقرر است رعایت خواهد شد.
ماده۸۷۸- هرگاه در حین موت مورث حملی باشد که اگر قابل وراثت متولد شود مانع از ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر میگردد تقسیم ارث بعمل نمیاید تا حال او معلوم شود و اگر حمل مانع از ارث هیچیک از سایر وراث نباشد و آنها بخواهند ترکه را تقسیم کنند باید برای حمل حصه‌ای که مساوی حصه دو پسر از همان طبقه باشد کنار گذارند و حصه هر یک از وراث مراعا” است تا حال حمل معلوم شود.
ماده۸۷۹- اگر بین وراث غایب مفقود الاثری باشد سهم او کنار گذارده میشود تا حال او معلوم شود در صورتی که محقق گردد قبل از مورث مرده است حصه او به سایر وراث بر میگردد و الا بخود او یا بورثه او میرسد.
ماده۸۸۰- قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمدا” بکشد از ارث او ممنوع میشود اعم از اینکه قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفردا” باشد یا بشرکت دیگری .
ماده۸۸۱- در صورتیکه قتل عمدی مورث به حکم قانون یا برای دفاع باشد مفاد ماده فوق مجری نخواهد بود.
ماده۸۸۱- مکرر- کافر از مسلم ارث نمیبرد و اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلم باشد وراث کافر ارث نمیبرند اگر چه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشند.
ماده۸۸۲- بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمیبرند و همچنین فرزندی که بسبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمیبرد لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث میبرند.
ماده۸۸۳- هرگاه پدر بعد از لعان رجوع کند پسر از او ارث میبرد لیکن از ارحام پدر و همچنین پدر و ارحام پدری از پسر ارث نمیبرند.
ماده۸۸۴- ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد لیکن اگر حرمت رابطه که طفل ثمره آنست نسبت بیکی از ابوین ثابت و نسبت بدیگری بواسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث میبرد و بالعکس .
ماده۸۸۵- اولاد و اقوام کسانی که بموجب ماده ۸۸۰ از ارث ممنوع میشوند محروم از ارث نمیباشند بنابراین اولاد کسی که پدر خود را کشته باشد از جد مقتول خود ارث میبرد اگر وارث نزدیکتری باعث حرمان آنان نشود.
فصل چهارم – در حجب
ماده۸۸۶- حجب حالت وارثی است که بواسطه بودن وارث دیگر از بردن ارث کلا” یا جزئا” محروم میشود.
ماده۸۸۷- حجب بر دو قسم است :
قسم اول آنست که وارث از اصل ارث محروم میگردد مثل برادرزاده که به واسطه بودن برادر یا خواهر متوفی از ارث محروم میشود یا برادرانی که با بودن برادر ابوینی از ارث محروم می گردند.
قسم دوم آنست که فرض وارث از حد اعلی بحد ادنی نازل میگردد مثل تنزل حصه شوهر از نصف به ربع در صورتیکه برای زوجه اولاد باشد و همچنین تنزل حصه زن از ربع به ثمن در صورتی که برای زوج او اولاد باشد. ماده۸۸۸- ضابطه حجب از اصل ارث رعایت اقربیت بمیت است بنابراین هر طبقه از وراث طبقه بعد را از ارث محروم می نمایند مگر در مورد ماده ۹۳۶ و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت قائم مقامی ارث ببرد که در اینصورت هر دو ارث میبرند.
ماده۸۸۹- در بین وراث طبقه اولی اگر برای میت اولادی نباشد اولاد اولاد او هر قدر که پائین بروند قائم مقام پدر یا مادر خود بوده و با هر یک از ابوین متوفی که زنده باشد ارث میبرند ولی در بین اولاد اقرب به میت ابعد را از ارث محروم مینماید.
ماده۸۹۰- در بین وراث طبقه دوم اگر برای متوفی برادر یا خواهر نباشد اولاد اخوه هر قدر که پائین بروند قائم مقام پدر یا مادر خود بوده با هر یک از اجداد متوفی که زنده باشد ارث میبرند لیکن در بین اجداد یا اولاد اخوه اقرب بمتوفی ابعد را از ارث محروم میکند. مفاد این ماده در مورد وارث طبقه سوم نیز مجری میباشد.
ماده۸۹۱- وراث ذیل حاجت از ارث ندارد :
پدر- مادر- پسر- دختر- زوج و زوجه.
ماده۸۹۲- حجب از بعض فرض در موارد ذیل است :
الف – وقتی که برای میت اولاد یا اولاد اولاد باشد در این صورت ابوین میت از بردن بیش از یک ثلث محروم میشوند مگر در مورد ماده ۹۰۸ و ۹۰۹ که ممکن است هر یک از ابوین بعنوان قرابت یا رد بیش از یک سدس ببرد و همچنین زوج از بردن بیش از یک ربع و زوجه از بردن بیش از یک ثمن محروم میشود.
ب – وقتی که برای میت چند برادر یا خواهر باشد در اینصورت مادر میت از بردن بیش از یک سدس محروم میشود مشروط بر اینکه:
اولا – لااقل دو برادر یا یک برادر یا دو خواهر یا چهار خواهر باشند.
ثانیا- پدر آنها زنده باشد.
ثالثا- از ارث ممنوع نباشد مگر بسبب قتل .
رابعا- ابوینی یا ابی تنها باشند.
فصل پنجم – در فرض و صاحبان فرض
ماده۸۹۳- وراث بعضی به فرض بعضی به قرابت و بعضی گاه به فرض و گاهی به قرابت ارث می برند.
ماده۸۹۴- صاحبان فرض اشخاصی هستند که سهم آنان از ترکه معین است و صاحبان قرابت کسانی هستند که سهم آنها معین نیست .
ماده۸۹۵- سهام معینه که فرض نامیده میشود عبارت است از: نصف ، ربع ، ثمن ، دو ثلث ، ثلث و سدس ترکه.
ماده۸۹۶- اشخاصی که به فرض ارث میبرند عبارتند از: مادر و زوج و زوجه .
ماده۸۹۷- اشخاصیکه گاه بفرض و گاهی به قرابت ارث میبرند عبارتند از: پدر، دختر، و دخترها، خواهر و خواهرهای ابی یا ابوینی و کلاله امی.
ماده۸۹۸- وراث دیگر بغیر از مذکورین در دو ماده فوق فقط بقرابت ارث میبرند.
ماده۸۹۹- فرض سه وارث نصف ترکه است :
۱- شوهر در صورت نبودن اولاد برای متوفاه اگر چه از شوهر دیگر باشد.
۲- دختر اگر فرزند منحصر باشد.
۳- خواهر ابوینی یا ابی تنها در صورتی که منحصر بفرد باشد.
ماده۹۰۰- فرض دو وارث ربع ترکه است :
۱- شوهر در صورت فوت زن با داشتن اولاد.
۲- زوجه یا زوجه‌ها در صورت فوت شوهر بدون اولاد.
ماده۹۰۱- ثمن ، فریضه زوجه یا زوجه‌ها است در صورت فوت شوهر با داشتن اولاد.
ماده۹۰۲- فرض دو وارث دو ثلث ترکه است :
۱- دو دختر و بیشتر در صورت نبودن اولاد ذکور .
۲- دو خواهر و بیشتر ابوینی یا ابی تنها با نبودن برادر.
ماده۹۰۳- فرض دو وارث ثلث ترکه است :
۱- مادر متوفی در صورتی که میت اولاد و اخوه نداشته باشد.
۲- کلاله امی در صورتیکه بیش از یکی باشد .
ماده۹۰۴- فرض سه وارث سدس ترکه است :
پدر و مادر و کلاله امی اگر تنها باشد.
ماده۹۰۵- از ترکه میت هر صاحب فرض حصه خود را میبرد و بقیه بصاحبان قرابت میرسد و اگر صاحب قرابتی در آن طبقه مساوی باصاحب فرض در درجه نباشد باقی بصاحب فرض رد میشود مگر در مورد زوج و زوجه که به آنها رد نمیشود لیکن اگر برای متوفی وارثی بغیر از زوج نباشد زائد از فریضه به او رد می شود.
سلام.میت جوان مذکر مجرد بدون اولاد و همسر بوده.فقط مادرش و عمه هایش در قید حیات هستند و مادر بزرگ و پدر بزرگ پدری هم ندارد.ایا عمه ها ارث می برند؟
درود
همه ارث متعلق به مادر است.
سلام خیر با استناد به ماده ۸۶۲ قانون مدنی در قید حیات بودن مادر که در طبقه اول وراث هستند و طبق ماده ۸۶۳ قانون مدنی اصل تقدم بر طبقه قبل است
پس تا وقتی مادر زنده هست به عمه متوفی ارث نمیرسد.
آیا نوه ی پسری که پردش فوت شده،پس از فوت پدر برزگ و مادر بزرگ پدری به او ارث میرسد
با سلام و احترام
اگر از طبقه اول و از صنف اولاد هیچ پسر و دختری وجود نداشته باشد نوه پسری به شرط آنکه دارای موانع ارث نباشد و همچنین پدر او مانعی از ارث به غیر از قتل و کفر نداشته باشد ارث می برد
درود
متوجه نشدم می پرسین یا توضیح می دین؟
زن میتونه ازشوهرش به مدت سالهایی که زندگى کردپول بگیره البته درزمان طلاق؟؟؟
سلام بله میتواند اجرت المثل و نفقه دریافت کند
درود
البته با احراز رایط و قیودی که قانون گذار منظور داشته
درود
اگر بتواند ثابت کند که به امر شوهر کارهایی را انجام داده و قصد گرفتن اجرت برای همان کارها را داشته بابت همانها بله
سلام
ممنون از سایت خوب شما
میت دارای فرزند دختری از همسر سابق خویش است.
علاوه بر همسر فعلی، پدر، مادر، نامادری و یک خواهر ناتنی و دو برادر ناتنی نیز دارد. چه کسانی با چه سهمی ارث می برند؟
درود اگر پرسش شما رو درست متوجه شده باشم
پدر و مادر و دختر و همسر
سلام وقت حضرتعالی بخیر
من پدرم ۲ سال قبل فوت شد . در اون شرایط احساسی با توجه به اینکه من و خواهرانم اطلاع از اموال پدرم نداشتیم . و گواهی حصر وراثت هنوز نگرفته بودیم برادرم ادعا نمود که یک واحد آپارتمان که به نام مرحوم پدرم بوده متعلق به دوست برادرم بوده و با توجه به مشکلاتی که با خانومش داشته به نام پدرم انتقال داده . و رضایتنامه ای مبنی بر اینکه وراث ادعایی نسبت به ملک مذکور ندارند از ما در دفتر اسناد رسمی گرفت و قرار شد مدارک را اریه دهد .و حال با گذشت دو سال هنوز مدارکی ارایه ننموده و طفره میرود هم برادرم و هم دوست ایشان.
من طبق وکالتنامه ای که پدرم ملک به نامش انتقال داده شده بود مشخص شد که ملک از طرف خانوم صفایی به نام پدرم انتقال یافته و نامی از دوست برادرم در این وکالتنامه که بین پدرم و آن خانوم بوده نیست. چه راهکاری راهنمایی میفرمایید.
ایا باید در شکایت من خوانده (خانم صفایی فروشنده ملک به پدرم ) باشد یا برادرم و دوستش و آیا کلاهیبرداری است؟
درود
بنظرم کار زیادی نمی شه کرد جز اینکه به وجدان مدعی علیهم اتکا کنید به این ترتیب که دعوای الزام به انتقال سند طرح کنید و زمانی که دوست برادرتون مدعی شد تقاضای سوگند کنین و ادعا این باشه که اقرارنامه بر پایه جهل وراث به ماوقع و بصرف اظهارات برادرتون بوده. درواقع باید دید در دعوا چه پیش خواهد آمد و بنظرم وصف کیفری ندارد
با سلام.
مادری از اموال پسر مرحومش یک ششم ارث برده و بعد از چند سال فوت کرده است.حالا فرزندان آن پسر پس از سال ها می خواهند ارث پدری خود را تقسیم کنند،سهم الارث آن مادر به چه کسی می رسد؟آیا عمه ها و عموهای فرزندان پسر متوفی وراث آن مرحومه هستند و برای فروش اموال، باید آن ها هم حاضرباشند؟ممنون
درود
فکر کنم پاسخ دادم این پرسش رو
سلام.
ملک بنام پدر بوده وپدرفوت نموده
پدر دوپسر دارد ویک همسر
دوتاپسر ملک پدر راکه یک ساختمان بوده فروخته اند
الان مادرشون که همون همسر متوفی میشه میگه من این معامله رو قبول ندارم ودرمحضر حاضر نمیشه
الان چیکار میشه گرد
درود
حضور مادر برای محضر لازم نیست
متاسفانه همسر متوفی سهمی از مال غیرمنقول ندارد و تنها از قیمت ارث می برد. دفترخانه ضمن تاکید بر حفظ حقوق ایشان(ثمنیه) شش دانگ ملک را منتقل خواهد کرد.
با سلام و عرض خسته نباشید.
مادری از اموال پسر مرحومش یک ششم ارث برده و بعد از چند سال فوت کرده است.حالا فرزندان آن پسر پس از سال ها می خواهند ارث پدری خود را تقسیم کنند،سهم الارث آن مادر به چه کسی می رسد؟آیا عمه ها و عموهای فرزندان پسر متوفی وراث آن مرحومه هستند و برای فروش اموال، باید آن ها هم حاضرباشند؟ممنون
درود
هر کدام از فرزندان، والدین و شوهر آن مادر در زمان فوت او زنده باشند وارث وی محسوب شده و ارث می برند.
سلام. پدری ۲فرزند از همسر اول قبلا او را طلاق داده و۳فرزند از همسر دومش داشته اول پدرفوت کرده دوم همسر دومش فوت کرده سوم یکی از فرزندان دختر ان همسر دوم فوت کرده. ایا فرزندان همسر آول از خواهری که از پدر یکی هستند ولی از مادر جدا ارث میبرند.
درود
با بودن برادران و خواهرانِ پدر/مادری، برادران و خواهران تنها پدری ارث نمی برند که در قانون از آنها به ترتیب با نام اخوه ابوینی و اخوه ابی یاد شده است.
تندرست باشید
اکر فرزندی در حال بیماری منجر به فوت ،اموال خود را به همسرش واگذار نماید تکلیف فرزندان متوفی وپدر و مادر متوفی که در قید حیات هستند چه خواهد بود؟
درود
علی القاعده انتقال درسته مگر ثابت بشه مرد در حین عقد زوال عقد داشته.
شاد باشید
سلام ارثی از پدربزرگ که پدر مادرم هستن به ما رسیده پدر بزرگ سی سال پیش فوت کرده و مادرم هم ده سال پیش به رحمت خدا رفتند ما ۵ برادر و ۲ خاهر هستیم و ۲ تا از برادرهایم هم فوت کردن اما صاحب فرزند هستند اولا این ارث به طور مساوی باید بین بچه ها تقسیم بشه و اینکه به فرزندان آن دو مرحوم نیز تعلق میگیرد؟ کلا ارث پدر بزرگ چگونه تقسیم میشود به طور یکسان بین نوه ها؟
سپاس🌹
سلام
اگر فوت بردرها بعد از درگذشت مادرتان بوده فرزندان آنها ارث پدرشان را می برند
تقسیم برابر قواعد طبقه اول است که مقرر می دارد پسر دو برابر دختر ارث می برد
سلام وقت بخیر یه سوال از حضورتون داشتم پدربزرگ بنده سه فرزند داشته شامل پدرم که در قید حیاته، عموی مرحومم و عمه مرحومم، عمه بنده تا وقتی زنده بود ارث نخواست و وصیت شفاهی به بچه هاش کرد که سهم الارثشو حلال کرده و بخشیده با اینکه پدرم قصد دادن سهم الارثشو داشت ولی ایشون نخواستن، حالا بچه هاش مدعی ان، با توجه به اینکه طبقه دوم هستن بهشون ارث تعلق میگیره؟
درود
فکر می کنم پاسخ این پرسش داده شده
نتیجه به این بر می گرده که بتونین اعراض عمه خود از ارث را ثابت کنید یا خیر
پدربزرگ بنده الزایمر دارند -دایی ما قبل از الزایمر از پدربزرگم وکالت کاری گرفته بودن و باتوجه به الزایمر پدربزرگم کل اموال ایشان را به نام خودشان کرده آیا میتونیم اقدام به بگرداندن اموال به نام پدربزرگم کنیم؟
درود
با وکالت موسوم به وکالت کاری انتقال اموال ممکن نیست و احتمالا منظور شما وکالت فروش و انتقال است اگر این باشد، معمولا آلزایمر حالتی در شخص ایجاد می کند که ناتوان از ادراک واقع می شود پس اگر فراموشی پدربزرگ شما همراه با این حالت باشد و از طرفی انتقال مالکیت اموال در زمانی صورت گرفته باشد که این اختلال ذهنی در پدربزرگتان وجود داشته، قیم پدربزرگتان می تواند مالکیت اموال را به پدربزرگتان برگرداند و اگر قبل از اختلال انتقال صورت گرفته باشد قیم پدربزرگتان می تواند در صورتی که دایی شما غبطه و مصلحت موکل خود را رعایت نکرده باشد و اموال را منتقل نکرده باشد، عین اموال را مسترد کند در غیر اینصورت می تواند خسارت را بستاند مگر اینکه از رابطه پدربزرگ و دایی شما هبه یا صلح محاباتی فهمیده شود.