نوشتار:
هیات تخصصی دیوان عدالت اداری در رایی که اکنون موضوع این نوشتار است تصمیم یک واحد آموزشی را مبنی بر اینکه دانشجویان آن واحد در صورت عدم تکمیل واکسیناسیون کرونا، دسترسی به سامانه های آموزشی را نداشته باشند، ابطال نمی نماید. عمده استدلال هیات محترم تخصصی این است که عدم تکمیل واکسیناسیون موجب به خطر افتادن سلامت دیگران است و در نتیجه بین حق آموزش و نفی ضرر ناروا تعارض پیش می آید و اعمال قاعده نفی ضرر پسندیده تر است. در این باره اصل استدلال درست است قاعده نفی ضرر ناروا اصل بنیادین حق آموزش را تخصیص می زند. حق آموزش از حق ارجمندی انسان استطیاد می شود. آموزش سبب می شود آدمی بهتر و مطلوب تر زندگی کند و بدیهی است محرومیت از این حق موجب فراهم آمدن مقدمات خفت انسان و در نتیجه نقض اصل لزوم صیانت از کرامت آدمی است. اما در معرض خطر قراردادن دیگران خدشه به حق حیات است که لزوم صیانت از آن اولین و اصلی ترین قاعده بنیادین حقوق است. لذا اصل استدلال و معادله حقوقی موضوع رای هیات تخصصی دیوان عدالت درست است اما سه گزاره دیگر در آن معادله دخالت دارند که باید بررسی شوند. نخست اینکه بیماری کرونا مسری و خطرآفرین است که به نظر می رسد علی رغم وجود نظرات مخالف، پذیرش درستی این گزاره دشوار نباشد. دوم اینکه واکسن کرونا مانع خطرآفرینی یا سرایت کروناست. سوم اینکه مضرات واکسن کرونا کمتر قابل توجه نیست. اگر همه این گزاره ها درست باشد می توان گفت رای هیات محترم تخصصی دیوان درست است. ممکن است درستی دو گزاره اخیرالذکر محل شبهه باشد و بهتر بود هیات تخصصی در این باره نظرات جامع و متقنی از کارشناسان مختلف اخذ و مورد عنایت قرار می داد و بعد اتخاذ تصمیم می نمود. در ادامه متن رای مورد بحث ارائه می شود.
رای هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
اگرچه براساس بند سوم اصل سوم و اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است بنیادین برای عموم شهروندان و منع آن بر مبنای قسمت اخیر ماده (۱) قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۳ جز با مجوز قانونی امکان پذیر نیست مع الوصف این حق محدود است به اصل چهلم قانون اساسی که بر مبنای آن :«هیچکس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد». لذا در مقام اجتماع حق بر آموزش و منع اضرار به غیر با تزریق واکسن کووید -۱۹ و جلوگیری از سرایت بیماری همه گیر و مخاطرات جانی ناشی از آن و با لحاظ وضعیت اضطراری منجر به صدور مصوبات ستاد ملی مقابله و مدیریت بیماری کرونا و از طرفی عدم تخلف انگاری و متعاقبا پیش بینی و تعیین ضمانت اجرای مترتب بر آن توسط مقرره مورد شکایت در خصوص اشخاصی که مبادرت به تزریق واکسن نکنند و مآلا خروج از شمول استدلال مصرح در آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۹۷۸ مورخ ۱۶/۱۱/۱۴۰۰ و ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۳۱۲ مورخ ۲۶/۷/۱۴۰۱ و با لحاظ استدلال مقرر در آرای هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های 140231390002191310 مورخ ۲۳/۸/۱۴۰۲ و۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۲۲۶۱۸۱۱۳ مورخ ۳۰/۸/۱۴۰۲ و رای هیات تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۳۹۲۸۶۲ مورخ ۳۱/۵/۱۴۰۲ بخشنامه شماره ۲۴۳۶/۱۴۰۱ مورخ ۲۳/۱/۱۴۰۱ مدیر امور آموزشی دانشگاه اصفهان در خصوص عدم دسترسی دانشجویان به سامانه های آموزشی در صورت عدم تکمیل واکسیناسیون کرونا در حدود اختیارات مقام صادر کننده آن بوده و مغایرتی با قوانین و آرای سابق الصدور هیات عمومی نداشته و قابل ابطال نمی باشد . این رای به استناد بند «ب» ماده (۸۴) قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲ ) ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا ۱۰ نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض بوده و پس از قطعیت، براساس ماده (۹۳) قانون مذکور در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است .
رئیس هیات تخصصی فرهنگی،آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری